nguyễn hiền là ai

Bách khoa toàn thư há Wikipedia

Nguyễn Hiền (chữ Hán: 阮賢, 11 mon 3, 1234 - 05 mon 9, 1256) là trạng vẹn toàn con trẻ nhất nhập lịch sử dân tộc khoa cử VN, Khi mới mẻ mươi tía tuổi tác. Cuộc đời ông gắn kèm với nhiều giai thoại dân gian trá VN còn lưu truyền đến giờ.

Bạn đang xem: nguyễn hiền là ai

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền sinh vào năm 1234-1256 bên trên buôn bản Dương A, thị xã Thượng Hiền, phủ Thiên Trường^[1] (nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, thị xã Nam Trực, tỉnh Nam Định^[2]). Ông đua đỗ trạng vẹn toàn Khi mới mẻ 13 tuổi tác, phát triển thành trạng vẹn toàn con trẻ nhất nhập lịch sử dân tộc khoa cử VN, bên trên khoa đua mon hai năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 (1247) thời vua Trần Thái Tông. Cùng năm ê đem Lê Văn Hưu (黎文休) 17 tuổi tác đỗ bảng nhãn và Đặng Ma La (鄧麻羅) 14 tuổi tác đỗ thám hoa. Đây cũng chính là khoa đua Nho học tập trước tiên nhập lịch sử dân tộc VN đưa ra danh vị tam khôi, bao hàm trạng vẹn toàn, bảng nhãn và thám hoa.

Khi ông đỗ trạng vẹn toàn, vì như thế không đủ niên nên vua Trần Thái Tông mang lại ông về quê 3 năm tu chăm sóc tăng rồi mới mẻ gọi rời khỏi thực hiện quan liêu. Hết 3 năm, vua tuyển chọn ông nhập học tập tiếp Tam giáo công ty khoa, tức đạo Lão, đạo Phật, đạo Khổng. Về sau chỉ định thực hiện quan liêu cho tới chức Thượng thư cỗ Công. Ông mang theo sứ ngôi nhà Nguyên vài ba thứ tự.

Những năm thực hiện quan liêu nhập triều, Nguyễn Hiền có rất nhiều nối tiếp sách hoặc nhằm phò vua hùn nước. Năm Ất Mão (1255), Đại Việt bị Chiêm Thành xâm lăng, vua Trần Thái Tông vô cùng lo lắng bèn kí thác mang lại Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền tấn công giặc lưu nước lại. Chỉ không nhiều lâu sau, quân giặc thất bại, trạng Hiền thu binh về Vũ Minh Sơn há tiệc khao quân và tâu lên vua. Nhà vua vô nằm trong mừng mừng và phong mang lại ông thương hiệu "Đệ nhất hiển quý quan".

Về nông nghiệp, ông mang lại đậy đê quai vạc sông Hồng, trở nên tân tiến tạo ra hoa màu thắng lợi. Về quân sự chiến lược, ông mang lại há đem võ đàng nhằm rèn quân luyện sĩ.

Ngày 14 mon 8 năm Bính Thìn (1256), Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền lâm bệnh nguy kịch rồi tắt thở, tận hưởng dương 21 tuổi tác. Vua Trần Thái Tông tiếc thương truy phong ông là "Đại vương vãi trở thành hoàng" và tôn thực hiện thần ở 32 điểm, nhập ê đem đình Lại Đà ở xã Đông Hội, thị xã Đông Anh, TP. hà Nội.

Hiện ni, bên trên đền rồng thờ Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền ở quê nhà ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn lưu giữ được rất nhiều bài bác vị, sắc phong, câu đối, đại tự động, quan trọng bảo đảm được cuốn Ngọc phả rằng về sự việc nghiệp của ông, nhập ê đem câu mệnh danh tài năng của Nguyễn Hiền như sau:

Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc

Vạn niên thiên tuế lập tam tài

Tạm dịch là:

Mười nhị tuổi tác khai khoa nhị nước

Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài

Sau Khi ông mất mặt, nhằm tỏ lòng tôn trọng một nhân tài mệnh yểu tướng, vua mang lại thay tên thị xã Thượng Hiền trở thành Thượng Nguyên nhằm kiêng khem thương hiệu húy của ông.^{[cần dẫn nguồn]}

Giai thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Thần đồng kể từ nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền không cha mẹ phụ vương kể từ nhỏ, người mẹ vẫn mang lại ông theo đuổi học tập sư cụ miếu Hà Dương ở buôn bản Dương A. Tương truyền, khi nguồn vào học tập sư mới mẻ viết lách được 10 trang giấy má, Hiền ngay lập tức gọi tức thì được như người từng đến lớp rồi, sư cụ lấy thực hiện kỳ lạ. Một tối, sư cụ ở nằm mê thấy Phật quở rằng: "Trạng vẹn toàn từng thứ tự nhập miếu thông thường tinh nghịch, sao ngôi nhà ngươi ko răn đe, ngăn chặn?". Sư tỉnh dậy, nhen nhóm đuốc từng miếu thấy sau sườn lưng những pho tượng đều phải có viết lách chữ "phạt 30 roi", riêng rẽ nhị pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư quan sát tức thì chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn lấy một câu nhập sách: "Kính quỷ thần tuy nhiên cần lánh xa" tuy nhiên dặn dò Hiền rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Hiền ngay lập tức nhận lỗi và tự động vệ sinh tinh khiết những chữ tôi đã viết lách. Từ ê, Hiền càng cần cù tiếp thu kiến thức, học tập cho tới đâu ghi nhớ cho tới đấy, xuất khẩu trở thành chương.

Năm 11 tuổi tác, Hiền vẫn phổ biến và được ca tụng là "thần đồng". Bấy giờ đem người bọn họ Đặng tự động cho bản thân mình là vẫn gọi biết không còn những sách, nghe tiếng vang Hiền ngay lập tức tìm tới ngôi nhà Hiền demo tài, rời khỏi nhan đề bài bác phú:

Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úc

và rời khỏi hạn mang lại Hiền số câu, từng câu cần phổ biến duy nhất loại cụ thú. Hiền ngay lập tức ứng khẩu:

Phi long kiên chiếu

Mã bất xuất hà

Ý bi Hữu Hùng chi thế

Ấp vu Trác Lộc chi a.

Dịch là:

Rồng không phai lên điểm ao, hồ

Ngựa ko kể từ sông phi ra

Đẹp thay cho đời đem bọn họ Hữu Hùng

Làm nhà tại điểm Trác Lộc.

Người bọn họ Đặng rất là trầm trồ Hiền và nắc nỏm ca tụng là "Thiên tài".

Đỗ Trạng vẹn toàn tuy nhiên không được vấp ngã nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]

Đến năm đua Đinh Mùi (1247), Nguyễn Hiền dự kỳ đua đình với bài bác phú "Áp tử kể từ kê khuôn du hồ nước phú" (bài phú về gà con cái kể từ giã u gà đi dạo hồ nước nước). Vua chất vấn, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn láo nháo ý, vua ca tụng ngợi và hỏi:

- Học thầy nào?

Nguyễn Hiền trả lời:

- Thần ko cần là kẻ sinh rời khỏi vẫn biết, tuy nhiên Khi mang trong mình 1 song chữ ko biết thì chất vấn thầy miếu.

Vua lại nói:

Xem thêm: công trình kiến trúc nổi bật nhất của ai cập cổ đại là

- Vì còn nhỏ tuy nhiên trạng vẹn toàn ăn rằng không biết lễ, nên thả về ngôi nhà học tập lễ 3 năm mới tết đến bổ nhiệm.

Vì thế trạng Hiền không được ban áo mão.

Xâu chỉ qua chuyện vỏ ốc[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền về bên quê nuôi chăm sóc u, ngày ngày xem sách. Hiền vẫn vô cùng ham nghịch ngợm, thông thường khi rỗi rãi vẫn nằm trong con trẻ buôn bản nghịch ngợm khăng, thả diều... Một thứ tự, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ thể hiện một con cái ốc xoắn nhờ xâu qua chuyện ruột nó vị một sợi chỉ miếng. Được như thế nó mới mẻ chịu đựng nhập trở thành. Ấy là viên sứ mong muốn demo tài người Nam rời khỏi sao. Vua truyền cho những quan liêu dò thám cơ hội xâu demo, tuy nhiên vị nào thì cũng lè lưỡi, nhấp lên xuống đầu. Bấy giờ vua chợt suy nghĩ cho tới trạng vẹn toàn con trẻ Nguyễn Hiền, bèn mang lại triệu trạng về kinh.

Viên quan liêu được kí thác việc cho tới quê bắt gặp trạng, bắt gặp tức thì một lũ con trẻ chăn trâu nghịch ngợm khu đất đầu buôn bản, thấy nhập ê mang trong mình 1 cậu nhỏ nhắn mặt mũi mũi tuấn tú đang được bày mang lại lũ chúng ta đậy một con cái voi vị khu đất tuy nhiên tư chân láo nháo tai, vòi… hoàn toàn có thể quầy quậy được. Sứ fake đồ gia dụng chừng này đó là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm hỏi dò:

Tự là chữ, tách giằng đầu, chữ tử là con cái, con cái ngôi nhà ai đấy?

Cậu nhỏ nhắn nghe được, ko ngước mặt mũi lên, cũng thủng trực tiếp buông một câu:

Vu là chưng, quăng quật ngang sườn lưng, chữ đinh là đứa, đứa chất vấn tớ chi!

Chủ ý của viên quan liêu xuất một vế đối theo đuổi lối phân tách tự động chữ Hán. Chữ "tự" (字) đem nhị phần tử, bên trên như loại giằng xay, bên dưới là chữ "tử" (子). Để vẹn toàn "tự" Tức là chữ, quăng quật giằng bên trên còn sót lại chữ "tử" tức là con cái, và gắn luôn luôn với vế đối nôm tiếp ê trở thành một thắc mắc nửa Hán nửa Nôm. Câu chất vấn cũng đều có sắc thái của những người bên trên chất vấn kẻ bên dưới. Trạng Hiền cũng ngược lại bằng phương pháp phân tách tự động chữ Hán kết phù hợp với một trong những phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng đem nhị đường nét ngang và một đường nét móc, quăng quật đường nét ngang (一) ở thân thiết trở thành chữ "đinh" (丁), tức là đứa, cút với đứa nào là đứa này là một trong vế đối vô cùng chỉnh và vô cùng xược.

Sứ biết ê đó là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, để lại ý vua vời trạng về kinh.

Nhưng trạng Hiền ko chịu đựng, viện lẽ rằng, trước vua mang lại trạng xoàng xĩnh lễ buộc về, tuy nhiên thứ tự này vua mang lại vời trạng lên cũng ko lưu giữ đích thị lễ. Viên quan liêu ko biết thực hiện thế nào là, cần trần tình tình đầu mẩu truyện sứ fake quốc tế fake câu cuộc tuy nhiên không có ai giải được. Trạng Hiền nghe chỉ mỉm mỉm cười, quay về với đám con trẻ chăn trâu. Chờ Khi viên quan liêu lên ngựa, Hiền mới mẻ xui đám con trẻ nằm trong hát:

Tích tịch tình tang!

Bắt con cái con kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thì lấy giấy má tuy nhiên bưng

Bên thì bôi mỡ con kiến mừng con kiến sang

Tích tịch tình tang!

Viên quan liêu nghe nhẩm nằm trong điều ấy, biết trạng vẫn chỉ cơ hội giải, sung sướng về bên kinh.

Bài thơ chữ "Điền"[sửa | sửa mã nguồn]

Tương truyền sứ thần Trung Hoa mang trong mình 1 bài bác thơ ngụ ngôn sang trọng demo nhân tài nước Nam. Bài thơ như sau:

Dịch là:

Vua và những quan liêu nhập triều không người nào giải nghĩa được là gì. Một viên quan liêu tâu với vua van chào Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền (mà vua nghĩ rằng nhỏ nhắn đang được trong nhà nhằm tập luyện thêm) cho tới nhằm chất vấn nghĩa.

Các quan liêu cho tới quê chào bắt gặp khi Nguyễn Hiền đang được nô giỡn với bọn chúng chúng ta, Nguyễn Hiền rằng với những quan:

- Trước trên đây vua rằng tớ không biết lễ, thì ni chủ yếu vua cũng ko biết lễ. Không ai cút chào Trạng vẹn toàn về kinh lại không tồn tại lễ nghĩa.

Xem thêm: tim sharky là ai

Quan về tâu lại với vua, rồi mang đi đồ gia dụng lễ và xe cộ ngựa cho tới đón, Nguyễn Hiền mới mẻ chịu đựng về kinh.

Về cho tới đế đô, vua fake bài bác thơ của sứ Tàu rời khỏi, trạng Hiền ngay lập tức lý giải như sau:

Câu loại nhất đem ý rằng là nhị chữ "nhật" (日) xếp ngang mặt hàng nhau. Câu loại nhị tức là tư chữ "sơn" (山) xoay xuôi ngược. Câu loại tía nói đến nhị chữ "vương" (王) xếp ck lên nhau. Câu loại tư là tư chữ "khẩu" (口) xếp dọc ngang cạnh nhau. Tóm lại, toàn bộ bài bác thơ chỉ nói đến việc chữ "điền" (田), Tức là ruộng khu đất.

Giải đoạn, trạng Hiền viết lách thư fake mang lại sứ Trung Hoa, ông tớ cần chịu đựng là nước Nam đem nhân tài.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thủ khoa Đại Việt
• Nguyễn Quan Quang
• Lưu Miễn
• Vương Giát

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]