khương tử nha là ai

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Bài này viết lách về Khương Tề Thái công. Đối với vua thứ nhất của Điền Tề, coi Tề Thái công (Điền Tề).

Bạn đang xem: khương tử nha là ai

Khương Tử Nha 姜子牙
Vua chư hầu Trung Quốc (chi tiết...)
Vua nước Tề
Trị vì	1046 TCN - 1017 TCN
Tiền nhiệm	Không đem (Quân ý kiến quốc)
Kế nhiệm	Tề Đinh công
Thông tin tưởng chung
Sinh	1156 TCN
Mất	1017 TCN
Hậu duệ	Hậu duệ Tề Đinh công
Tên thật Khương Thượng (姜尚) Thụy hiệu Thái công Miếu hiệu Thủy Tổ
Chính quyền	nước Tề

Khương Tử Nha (chữ Hán: 姜子牙, 1156 TCN - 1017 TCN), tính Khương (姜), thị Lữ (呂), thương hiệu Thượng (尚), tự động Tử Nha (子牙), lại được gọi là Thượng Phụ (尚父), là khai quốc công thần mái ấm Chu thế kỷ 12 trước Công nguyên vẹn và là quân mái ấm khai lập nước Tề tồn bên trên kể từ thời Tây Chu cho tới thời Chiến Quốc nhập lịch sử dân tộc Trung Quốc. Cách gọi Khương Tử Nha, ghép tính và danh, trở thành thông dụng trải qua đái thuyết Phong thần trình diễn nghĩa. Do là vị quân mái ấm thứ nhất của nước Tề, nên thường thì còn được gọi là Tề Thái công (齊太公), hay còn gọi là Khương Thái công (姜太公), Thái công Vọng (太公望) hoặc Lữ Vọng (呂望).

Khương Tử Nha được nghe biết như 1 vị quân sư vĩ đại, là kẻ đang được thêm phần lập nên sự nghiệp mái ấm Chu kéo dài ra hơn 800 năm, là triều đại kéo dãn nhất nhập lịch sử dân tộc Trung Quốc. Ông phổ biến nhập văn hóa truyền thống Đông Á qua loa kỳ tích Thái Công điếu ngư (太公釣魚; Thái Công câu cá) hoặc hay còn gọi là Lữ Vọng câu cá. Hình tượng của ông còn trở thành phổ biến qua loa đái thuyết Phong thần trình diễn nghĩa, một kiệt tác truyền thuyết dã sử phát biểu về việc quật khởi của Chu Võ vương vãi ngăn chặn mái ấm Thương của Trụ Vương.

Thân thế[sửa | sửa mã nguồn]

Khương Thượng là kẻ ở Đông Hải (東海; ni là thị xã Cử, Sơn Đông). Tổ tiên ông là Lã chống Di, từng thực hiện chức Tứ nhạc canh ty Hạ Vũ trị thủy đem công. Sử ký xác lập tổ tiên ông được phong ở khu đất Lã vào tầm thời Thuấn cho tới thời mái ấm Hạ.

Vào thời Tiên Tần, một người quyền quý và cao sang thông thường đem nhị loại chúng ta, một là chúng ta của tổ tiên (Tính; 姓), loại là chúng ta của Thị tộc (Thị; 氏). Họ tổ tiên của ông là Khương (姜), vì thế thị tộc của ông ở khu đất Lã kể từ cơ lấy Lã (呂) thực hiện chúng ta của thị tộc. Tên thiệt của ông là Thượng, còn biểu tự động của ông đem nhị thuyết, một là Tử Nha, nhị là Thượng Phụ (Thượng Phụ rất có thể là tích Lúc Văn Vương mệnh chung phó thác Võ Vương cho tới Tử Nha. Võ Vương tôn trọng gọi ông là Thượng Phụ). Khi ấy biểu tự động là tên gọi được đặt điều của một người quyền quý và cao sang khắc ghi sự cứng cáp, và Lúc gửi gắm du bên phía ngoài người tớ hoặc gọi biểu tự động của nhau để giữ lại sự tôn trọng.

Vào thời Ngũ Hồ Thập lục quốc, Lã Quang nhận Lã Thượng thực hiện tổ tiên, nên truy tôn thực hiện Thủy Tổ (始祖).

Sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Giúp Tây chống hầu Cơ Xương[sửa | sửa mã nguồn]

Sang thời mái ấm Thương, vì như thế Lã Thượng là con cái con cháu chi loại nên từ từ trở nên dân thông thường. Vì mái ấm bần hàn, Khương Thượng tuổi tác già cả thông thường cút câu cá ở sông Vị.

Thủ lĩnh cỗ tộc Chu là Tây chống hầu Cơ Xương săn bắn, gặp gỡ Khương Thượng đang được câu cá phía bắc sông Vị. Cơ Xương rỉ tai với ông cực kỳ ưng ý, ngưỡng mộ tài năng của ông. Cơ Xương ghi nhớ điều tổ tiên là Thái Công dặn dò rằng sẽ sở hữu được vị thánh cho tới nước Chu, canh ty Chu cường thịnh, ứng với quẻ bói trước lúc săn bắn. Do cơ, Cơ Xương ngược quyết Khương Thượng đó là người Thái Công chờ mong trước đó và tôn ông thực hiện Thái Công Vọng (太公望; tức là người tuy nhiên [Chu] Thái Công hy vọng đợi), đón lên xe pháo về cung và tôn ông thực hiện thầy^[1].

Câu chuyện sự tích này được biên chép nhanh nhất là nhập cỗ Lục Thao, một cỗ binh thư được cho tới là vì chủ yếu Khương Thượng viết lách. Tuy nhiên, những học tập fake về sau nhận định rằng cuốn sách được biên soạn kể từ thời Chiến Quốc.

Sử ký còn dẫn thêm thắt vài ba thuyết nữa về Khương Thượng^[1]:

• Ông từng đi làm việc quan tiền cho tới vua Trụ mái ấm Thương tuy nhiên thấy vua Trụ vô đạo nên vứt mái ấm Thương, cút du thuyết những chư hầu tuy nhiên cũng ko thành công xuất sắc. Cuối nằm trong ông thanh lịch nước Chu với Tây chống.
• Cơ Xương bị vua Trụ giam cầm ở Dữu Lý. Bầy tôi của Cơ Xương là Tán Nghi Sinh và Hoành Yêu biết Khương Thượng là nhân tài bèn chào ông về liên minh. Khương Thượng nhận điều về canh ty Chu. Ông nằm trong Tán Nghi Sinh và Hoành Yêu đồng mẹo thăm dò gái đẹp mắt và vật kỳ lạ dưng vua Trụ nhằm chuộc Tây chống hầu ra bên ngoài. Từ cơ ông được Tây chống hầu Cơ Xương tôn thực hiện thầy.

Khương Thượng canh ty Cơ Xương kiểm soát và chấn chỉnh nội trị và xây cất lực lượng nước Chu nhằm mẹo tấn công sụp đổ mái ấm Thương tàn bạo phật lòng dân. Ông canh ty Tây chống tấn công những khu đất Sùng, Bế Tắc Tu, Khuyển, Di, không ngừng mở rộng cương vực nước Chu. Bờ cõi nước Chu to lớn, cướp nhị phần thân phụ thiên hạ khi đó^[1]. Cơ Xương bị tiêu diệt, con cái là Cơ Phát lên thay cho.

Giúp Chu Vũ vương vãi khử Trụ[sửa | sửa mã nguồn]

Khoảng 9 năm sau thời điểm Cơ Xương rơi rụng (1126 TCN)^[2][3], Cơ Phát hội chư hầu sẵn sàng tấn công Đế Tân (tức Trụ Vương), Khương Thượng đứng đầu quân group. 800 nước chư hầu cho tới hưởng trọn ứng, tuy nhiên Cơ Phát nhận định rằng thời cơ ko chín nên tạm thời rút về.

Năm loại 11 (1124 TCN), thấy chính vì sự mái ấm Thương đang được cực kỳ suy gò, Tây chống Cơ Phát lại nằm trong Khương Thượng đi ra quân. Dù Lúc đi ra trận bói nên quẻ xấu xa tuy nhiên Khương Thượng vẫn răn dạy Cơ Phát là quẻ lành lặn và cứ đi ra quân. Cơ Phát nghe bám theo.

Khương Thượng đứng vị trí số 1 quân group hội chư hầu ở bến Mạnh Tân. Chư hầu bám theo Chu tấn công Đế Tân. Đến mon hai năm loại 12 (1123 TCN), quân Chu vượt mặt quân Thương ở Mục Dã, mặc dù lực lượng quân Thương nhộn nhịp rộng lớn nhưng tại Đế Tân tàn bạo nên lính tráng oán thù ghét bỏ, ngả bám theo mặt mày Chu. Đế Tân thấy toàn quân tan tung, bèn chạy cho tới Lộc Đài, tự động thiêu tuy nhiên bị tiêu diệt. Tương truyền chủ yếu ông đang được đi ra tay làm thịt Vương hậu của Đế Tân là Đát Kỷ.

Xem thêm: khuôn mặt khả ái là gì

Tề Thái công[sửa | sửa mã nguồn]

Cơ Phát đăng quang thiên tử, tức là Chu Vũ Vương. Vũ Vương đi ra điều lôi kéo nhân tài về triều đình đáp ứng xây cất non sông, nhiều hiền hậu sĩ đi ra thực hiện quan tiền và được phong tước đoạt. Duy đem Cuồng Duật vẫn tiếp tục quyết tâm ở ẩn. Chu Vũ Vương hoặc tin tưởng Cuồng Duật là nhân tài khan hiếm thấy ngay tắp lự phái Khương Tử Nha đến tới tận điểm chào, tuy vậy mặc dù thuyết phục thế nào là Cuồng Duật cũng ko chịu đựng, và bảo rằng ham muốn học tập bám theo gương Hứa Do ngày trước thưởng thức nốt quãng đời còn sót lại. Khương Tử Nha răn dạy ko được ngay tức thì hạ mệnh lệnh chém đầu Cuồng Duật nhằm thị bọn chúng. Khi Khương Tử Nha hồi kinh thuật lại vấn đề thì bị Chu Vũ Vương quở trách móc, Tử Nha vấn đáp rằng: giờ là khi non sông cần thiết nhân tài, nếu như người nào cũng như Cuồng Duật thì làm cái gi đem người xây cất non sông. Vả lại nếu như tài chất lượng tốt tuy nhiên ko đưa ra dùng thì dẫu tài cho tới bao nhiêu cũng chẳng nhằm làm cái gi, vậy nên chém bị tiêu diệt vừa phải nhằm thực hiện gương cho tới kẻ không giống cũng vừa phải là răn đe những ai ko thực bụng với triều đình^[4] Quả nhiên, sau vụ việc cơ, những người dân dửng dưng với mái ấm Chu không hề dám trầm trồ cao quý tuy nhiên ở ẩn nữa.

Khương Thượng là công thần, được phong thực hiện vua Tề ở khu đất Doanh Khâu. Trên đàng thanh lịch phía nhộn nhịp về khu đất được phong, ông ngủ tối nhập quán trọ. Người nhập quán răn dạy ông nên cút cuống quýt về kẻo đem sự giành giành. Khương Thượng nghe bám theo, đang được tối trở dậy khoác áo lên đàng, cho tới tảng sáng sủa thì về cho tới khu đất Doanh Khâu. Đúng khi cơ Lai Hầu là vua khu đất Lai ở ở kề bên vốn liếng là chư hầu cũ ở trong nhà Thương ko thần phục mái ấm Chu, đem dự định giành khu đất Doanh Khâu với ông, bèn đem quân cho tới tấn công. Khương Thượng sửa thanh lịch chính vì sự, lấy lòng người bạn dạng địa. phần lớn người bám theo về cỗ vũ, canh ty ông vượt mặt được Lai Hầu. Ông đầu tiên trở nên vua nước Tề^[1].

Chu Vũ Vương mệnh chung, con cái là Chu Thành Vương nối ngôi. Ba người em Vũ Vương lại nghe bám theo con cái vua Trụ là Vũ Canh cất binh phản mái ấm Chu, bên cạnh đó mách bảo người Di ở khu đất Hoài hưởng trọn ứng. Chu Công Đán nhân danh Chu Thành Vương sai Thiệu Khang công cút sứ cho tới nước Tề, gửi gắm toàn quyền cho tới ông chinh trừng trị những điểm ko thần phục: phía nhộn nhịp cho tới biển khơi, phía tây cho tới sông Hoàng Hà, phía phái nam cho tới Mục Lăng, phía bắc cho tới Vô Lệ.

Tề Thái công bám theo mệnh lệnh, đem quân chinh trừng trị những điểm. Trong Lúc cơ Chu Công Đán cũng đi ra quân dẹp lực lượng của Vũ Canh. Sau 3 năm, mái ấm Chu dẹp được loàn. Tề Thái công cũng không ngừng mở rộng cương thổ, nước Tề trở nên nước rộng lớn.

Sau này sẽ không rõ ràng Tề Thái công rơi rụng năm nào là. Sử ký chỉ ghi ông lâu rộng lớn 100 tuổi tác. Tính kể từ Lúc gặp gỡ Cơ Xương năm 80 tuổi tác cho tới Lúc mệnh chung, Khương Tử Nha sinh hoạt trong tầm rộng lớn hai mươi năm cuối thời mái ấm Thương, đầu thời mái ấm Chu. Tính riêng rẽ kể từ Lúc ông đáp ứng Chu Vũ Vương (1134 TCN) cho tới Lúc mái ấm Chu dẹp hoàn thành loàn Vũ Canh (1113 TCN) là 21 năm, Lúc nhập cuộc dẹp loàn thì Khương Tử Nha đang được ngoài 100 tuổi^[1][5].

Con ông là Khương (Lã) Cấp lên nối ngôi, tức là Tề Đinh công.

Tác phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Binh pháp Lục Thao[sửa | sửa mã nguồn]

Hiện ni vẫn tồn tại một bạn dạng lưu được nghĩ rằng binh pháp của Khương Tử Nha mang tên là: Lục Thao. Một số người coi binh pháp này là vật chứng thuyết phục nhất chứng tỏ sự tồn bên trên đem thiệt của anh hùng Khương Tử Nha.

Lục Thao nói theo một cách khác là cỗ binh pháp lâu lăm nhất của Trung Quốc và trái đất, hay còn gọi là Binh Pháp Thái Công. Trong Chiến Quốc Sách, những tướng mạo quân cũng thông thường coi sách Lục Thao như sách giáo khoa về binh pháp.

Bộ binh pháp Lục Thao bao gồm 6 quyển:

Quyển I: Văn Thao - bao gồm 12 thiên.

Quyển II: Võ Thao - 5 thiên.

Quyển III: Long Thao - 13 thiên.

Quyển IV: Hổ Thao - 12 thiên.

Quyển V: Báo Thao - 8 thiên.

Quyển VI: Khuyển Thao - 12 thiên.

Càn khôn khéo vạn niên ca[sửa | sửa mã nguồn]

Khương Tử Nha sẽ là người sáng tác của Càn khôn khéo vạn niên ca - những bài bác thơ Dự kiến sau này lịch sử dân tộc Trung Quốc.

Càn khôn khéo vạn niên ca Dự kiến những đời trị, loàn, nêu thương hiệu tách tự động và thời hạn thay cho quyền của những vua chúa, người thống trị Trung Quốc nhập một hội (10.800 năm)^[6].

Trong văn hóa[sửa | sửa mã nguồn]

Trong văn học[sửa | sửa mã nguồn]

Dân gian ngoan lưu truyền những câu truyện truyền thuyết, truyền thuyết vô nằm trong bí ẩn về Khương Tử Nha. Thậm chí còn tồn tại cả một cuốn sách truyền thuyết Phong thần trình diễn nghĩa phát biểu xoay xung quanh Khương Tử Nha và trận đánh Chu - Thương. Trong đái thuyết này, Khương Tử Nha là đồ đệ của Nguyên Thủy Thiên Tôn đem sứ mệnh phong những vị thánh thần từ những việc canh ty mái ấm Chu lật sụp đổ mái ấm Thương.

Xem thêm: cardi b là ai

Bấy giờ, Cơ Xương nuôi chí lật sụp đổ mái ấm Thương, lượn mọi chỗ thăm dò tìm kiếm người hiền hậu tài. Một hôm, lên núi Bàn thờ Khê thấy Khương Tử Nha ngồi câu cá với cùng 1 lưỡi câu trực tiếp. Thấy kỳ lạ, Cơ Xương mới mẻ hỏi: "ông lão, sao câu cá vì chưng lưỡi câu trực tiếp thế thì câu sao được?". Khương Tử Nha mới mẻ trả lời: "Lưỡi câu thông thường chỉ câu được cá, lưỡi câu này mới mẻ câu được minh mái ấm." (Một truyền thuyết không giống bảo rằng đem người tiều phu căn vặn ông sao câu được cá với lưỡi câu trực tiếp, ông vấn đáp rằng ông ko câu cá tuy nhiên câu Công, câu Hầu). Thấy vậy Cơ Xương mới mẻ đem những chuyện thế cuộc đi ra căn vặn, ngược nhiên Khương Tử Nha vấn đáp thông trong cả đã cho chúng ta thấy những con kiến giải siêu phàm thế là kể từ cơ Khương Tử Nha bám theo phò Cơ Xương. Lúc bấy giờ ông đang được 60 tuổi tác.

Trong trận đánh Chu - Thương, mái ấm Chu còn tồn tại sự trợ canh ty của những tướng mạo mái ấm trời không giống như: Nhị Lang Thần, phụ thân con cái Tháp Lý Thiên Vương - Na Tra hoàng thái tử... Trong Lúc cơ phía mái ấm Thương cũng khá được sự trợ canh ty của Cửu Vĩ Hồ, Thân Công Báo...

Cũng bám theo truyền thuyết này, Khương Tử Nha là 1 trong những người dân có pháp thuật cao siêu. Cuộc chiến là 1 trong những mẩu chuyện truyền thuyết về những cuộc sánh tài phép màu và mẹo lược sống động, thú vị tuy nhiên những anh hùng nhập này còn tác động cho tới cả những truyền thuyết không giống.

Trong năng lượng điện ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

• Lưu Đức Khải đóng góp Khương Tử Nha nhập Phong Thần Bảng 1 và 2 (phim 2006 + 2008)
• Trần Kiện Phong đóng góp Khương Tử Nha nhập phim Anh Hùng Phong Thần Bảng phần 1 và 2 (phim năm trước và 2015)

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Tề (nước)
• Khương Tề
• Chu Văn Vương
• Chu Vũ Vương
• Chu Công Đán
• Phong thần trình diễn nghĩa
• Cuồng Duật

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Sử ký Tư Mã Thiên, những thiên:
  • Chu bạn dạng kỷ
  • Tề Thái công thế gia
• Mã Nguyên Lương, Lê Xuân Mai (2004), Khổng Minh, Nhà xuất bạn dạng Đà Nẵng
• Trình Doãn Thắng, Ngô Trâu Cương, Thái Thành (1998), Cố sự Quỳnh Lâm, Nhà xuất bạn dạng Thanh Hoá

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Càn khôn khéo vạn niên ca giờ Trung
• Lời giải Càn khôn khéo vạn niên ca