Hoàng Diệu

Hoàng Diệu
Chân dung Hoàng Diệu Bạn đang xem: hoàng diệu là ai
Sinh	14 mon 3, 1829 Điện Bàn giấy, Quảng Nam, Việt Nam
Mất	25 tháng tư, 1882 (53 tuổi) Hà Nội, Đại Nam
Quốc tịch	Đại Nam
Nghề nghiệp	Chính trị gia
Nổi tiếng vì	Tử thủ thủ đô hà nội trongTrận trở nên thủ đô hà nội (1882)
Chức vị	Tổng đốc Hà Ninh
Nhiệm kỳ	1879-1882

Hoàng Diệu (chữ Hán: 黃耀;^[1] 1829 - 1882) là một trong những quan tiền ngôi nhà Nguyễn vô lịch sử hào hùng nước Việt Nam, người tiếp tục quyết tử bảo đảm an toàn trở nên thủ đô hà nội khi Pháp tiến công năm 1882.

Xuất thân[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu thương hiệu thiệt là Hoàng Kim Tích, sau mới mẻ thay đổi là Hoàng Diệu, tự động là Quang Viễn, hiệu Tĩnh Trai.^[2] Ông sinh ngày 10 mon hai năm Kỷ Sửu 14 mon 3 năm (1829), vô một mái ấm gia đình sở hữu truyền thống lịch sử đạo nho bên trên xã Xuân Đài^[3], thị trấn Diên Phước, tỉnh Quảng Nam (nay là thị xã Điện Bàn giấy, tỉnh Quảng Nam^[1]). hộ gia đình ông sở hữu 7 đồng đội và chúng ta đều phổ biến là những người dân lanh lợi vô vùng. Sử chép rằng mái ấm gia đình Hoàng Diệu sở hữu một người đỗ phó bảng, phụ vương người đỗ CN, nhì người tú tài trong những kỳ đua bên dưới thời vua Tự Đức. Một trong mỗi hậu duệ của ông là ngôi nhà toán học tập Hoàng Tụy.

Sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu là kẻ nổi trội nhất vô số những đồng đội vô mái ấm gia đình. Năm đôi mươi tuổi tác ông tiếp tục đồng đỗ Cử nhân với anh trai Hoàng Kim Giám (khi ấy 23 tuổi) khoa Mậu Thân (1848) vô khoa đua Hương bên trên Thừa Thiên, năm 25 tuổi tác đỗ Phó bảng khoa Quý Sửu (1853), thời vua Tự Đức.^[4] Năm 1854, ông được vua Tự Đức chỉ định thực hiện Tri thị trấn Tuy Phước rồi Tri phủ Tuy Viễn (Bình Định).^[2]

Năm 1864, xẩy ra vụ nổi dậy của Nguyễn Phúc Hồng Tập, con cái hoàng thân thiện Miên Áo, em chú chưng của Hồng Nhậm (tức vua Tự Đức), cùng theo với một trong những người không giống. Bại lộ, Hồng Tập và Nguyễn Văn Viện bị án chém. Hoàng Diệu cho tới nhậm chức Tri thị trấn Hương Trà thay cho Tôn Thất Thanh bị thay đổi lên đường điểm không giống, bấy giờ xuất hiện trong những lúc hành quyết tiếp tục nghe Hồng Tập nói: "Vì tức dỗi về hòa nghị mới phát tội, van chớ ghép vô tội phản nghịch". Sau cơ những quan tiền Phan Huy Kiệm, Trần Gia Huệ và Biện Vĩnh tâu lên Tự Đức, đề xuất ngôi nhà vua nên theo đòi gương Hán Minh Đế, thẩm tra lại vụ án. Tự Đức phán là vụ án đang được đình thần thẩm xét kỹ, ni nghe Phan Huy Kiệm phát biểu Hoàng Diệu tiếp tục kể lại điều trăng trối của Hồng Tập, bèn ra quyết định giáng chức Phan Huy Kiệm, Trần Gia Huệ, Biện Vĩnh và Hoàng Diệu^[5].

Được phục chức sau vụ "tẩy oan" Hồng Tập, Hoàng Diệu thứ tự Output Bắc năm 1868, thực hiện Tri phủ Đa Phúc, rồi Tri phủ Lạng Giang (Bắc Giang), Án sát Tỉnh Nam Định, Ba chủ yếu Tỉnh Bắc Ninh. Trong chín năm ấy, ông lập nhiều quân công, dẹp ăn cướp và an dân, ở đâu ông cũng khá được sĩ dân quý mến.

Năm 1873 ông được triệu về đế kinh Huế lưu giữ chức Tham tri Sở Hình rồi Tham tri Sở Lại, kiêm quản ngại Đô Sát Viện, dự bàn những việc ở Cơ Mật Viện. Năm 1878, thay đổi thực hiện Tuần phủ Quảng Nam, thăng Tổng đốc An Tịnh (Nghệ An và tỉnh Hà Tĩnh ngày nay), tuy nhiên vì như thế nguyên vẹn Tổng đốc Nguyễn Chính vẫn lưu nhiệm nên ông ở lại Huế, thực hiện Tham tri Sở Lại (Thực lục của Cao Xuân Dục). Chẳng bao lâu sau, ông được sung chức Phó Toàn quyền Đại Thần thương thảo với Sứ thần Tây Ban Nha một hiệp ước giao thương mua bán. Đầu năm 1880, ông thực hiện Tổng đốc Hà Ninh, lãnh chức hàm Thượng thư cỗ Binh^[2], kiêm quản ngại cả việc thương chủ yếu.

Biết rõ ràng dã tâm xâm lăng của thực dân Pháp khi bấy giờ, Hoàng Diệu hợp tác tức thì vô việc sẵn sàng võ thuật, kinh lý, biên chống. Như Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện tiếp tục nêu, tổng đốc Hà Ninh tiếp tục "cùng với tổng đốc tỉnh Sơn Tây Nguyễn Hữu Độ dưng sớ nói tới việc tía chống, lại cùng theo với Nguyễn Đình Nhuận mật tâu về chước chống vị sẵn". Vua Tự Đức khen ngợi. "Nhưng tiếp sau đó - như vô di biểu nêu - vua lại trách cứ cứ lưu binh... vì như thế kinh hãi giặc"... "chế ngự ko đích thị cách" (?)

Một mặt mũi không giống, Hoàng Diệu quan hoài ổn định toan chăm sóc cuộc sống của dân bọn chúng vô công bình và trật tự động. Ngày ni, ở Ô Quan Chưởng, đầu phố Hàng Chiếu, còn áp ở mặt mũi tường cổng rời khỏi vào một trong những phần tấm bia Lệnh cấm trừ tệ (Thân cấm khu vực tệ), niêm yết năm 1881, của Tổng đốc Hà Ninh Hoàng Diệu và Tuần phủ thủ đô hà nội Hoàng Hữu Xứng, nhằm mục đích ngăn ngừa những tệ nhũng nhiễu so với quần chúng. # trong những dịp lễ yêu tinh chay, cưới van giống như nàn vòi vĩnh chi phí, cướp bóc tách bên trên sông và ở những chợ, tất nhiên những quy toan rõ ràng cần thiết thực hành cho tới điểm cho tới vùng. Một di tích lịch sử quý và hiếm phát biểu mặt trên tấm lòng ưu tiên của những người công bộc mãi mãi còn độ quý hiếm của chính nó.

Từ 1879 cho tới 1882, Ông thực hiện Tổng đốc Hà Ninh quản lý và vận hành vùng trọng yếu ớt nhất của Bắc Sở là thủ đô hà nội và phụ cận. Ông tiếp tục chỉ huy quân dân thủ đô hà nội tử thủ ngăn chặn quân group Pháp, bỏ mặc triều đình Huế tiếp tục gật đầu đầu mặt hàng. Ngày 25 tháng tư năm 1882 (tức ngày 8 mon 3 năm Nhâm Ngọ), trở nên thủ đô hà nội thất thủ, Hoàng Diệu tiếp tục tự động vẫn bên trên Võ Miếu nhằm ko rớt vào tay đối phương.

Người thủ đô hà nội vô nằm trong nhức nhối trước tử vong của ông, tức thì ngày tiếp theo, nhiều người họp lại, rinh sửa mền nệm đàng hoàng, rước quan tiền tài của Hoàng Diệu kể từ vô trở nên rời khỏi, tổ chức triển khai khâm liệm và mai táng bên trên khu vực vườn Dinh Đốc học tập (nay là vị trí hotel Royal Star ở đàng Trần Quý Cáp cạnh chợ Ngô Sĩ Liên, sau ga Hà Nội).

Hơn một mon sau nhì người nam nhi ông rời khỏi thủ đô hà nội tính liệu trả tử thi thân thiện sinh về chôn cất ở quê quán vô ngày thu năm ấy.

Khu lăng tẩm Hoàng Diệu, theo đòi ra quyết định ngày 25 mon một năm 1994 của Sở Văn hóa tin tức, được thừa nhận là một trong những di tích lịch sử lịch sử - văn hóa của nước Việt Nam.

Quyết tử với Hà thành[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1873, sau khoản thời gian sở hữu được Nam Sở, Pháp sẵn sàng tiến bộ rời khỏi Bắc Sở. Vua Tự Đức phó thác cho tới Hoàng Diệu thực hiện Tổng đốc Hà Ninh. Ngay khi cho tới thủ đô hà nội Hoàng Diệu tiếp tục để tâm cho tới việc kiến thiết trở nên lũy sẵn sàng lực lượng nhằm chống Pháp. Từ năm 1880 cho tới 1882, ông tiếp tục nhì phụ vương thứ tự dưng sớ van triều đình tiếp viện nhằm gia tăng chống tuyến chống giặc bên trên thủ đô hà nội, tuy nhiên không sở hữu và nhận được phúc đáp kể từ Huế.

Đầu năm 1882, lấy cớ nước Việt Nam ko tôn trọng hiệp ước năm 1874 và lại lên đường tiếp xúc với Trung Hoa, dung túng quân Cờ Đen (một nhánh quân của Tỉnh Thái Bình Thiên Quốc) ngăn trở việc giao thông vận tải bên trên sông Hồng của những người Pháp, Đại tá Henri Rivière của Hải quân Pháp cho tới tàu chiến nằm trong rộng lớn 400 quân đóng góp trại bên trên Đồn Thủy (trên bờ bắc sông Hồng, cơ hội trở nên thủ đô hà nội 5 km) nhằm mục đích uy hiếp thủ đô hà nội. Hoàng Diệu tiếp tục hạ mệnh lệnh thiết quân luật bên trên thủ đô hà nội và tía cáo những tỉnh xung xung quanh sẵn sàng tác chiến, đôi khi đòi hỏi viện binh tương hỗ kể từ triều đình Huế.

Tuy nhiên phái ngôi nhà bại của triều đình Huế tiếp tục thuyết phục vua Tự Đức gật đầu mất mặt miền Bắc để lưu lại an toàn và tin cậy cho tới ngai rồng vàng. Vua Tự Đức tiếp tục hạ chiếu quở trách cứ Hoàng Diệu tiếp tục rước binh hăm dọa giặc và khắc chế và kìm hãm sai đàng. Nhưng Hoàng Diệu tiếp tục quyết tâm sinh sống bị tiêu diệt với trở nên thủ đô hà nội. Các quan tiền xung xung quanh ông Hoàng Diệu khi bấy giờ sở hữu Tuần phủ Hoàng Hữu Xứng, Đề đốc Lê Văn Trinh, Ba chủ yếu Phan Văn Tuyển, Án sát Tôn Thất tì và Lãnh binh Lê Trực tiếp tục bên cạnh nhau tợp rượu hòa ngày tiết tỏ quyết tâm sinh sống bị tiêu diệt với Hà trở nên.

Xem thêm: bạch công tử là ai

Rạng ngày 25 tháng tư năm 1882, tức ngày mồng 8 mon 3 năm Nhâm Ngọ, Henri Rivière cho tới tàu chiến áp sát trở nên thủ đô hà nội, trả tối hậu thư, yêu thương sách phụ vương điều:

Phá những tao tác chống thủ vô trở nên.
Giải giới lính tráng.
Đúng 8 giờ những vị quan tiền văn võ vô trở nên thủ đô hà nội nên thân thiện cho tới trình diện với Henri Rivière. Sau cơ, quân Pháp tiếp tục vô trở nên kiểm kê. Xong tiếp tục phó trả trở nên lại.

Hoàng Diệu tiếp tối hậu thư, ngay tắp lự sai Tôn Thất tì lên đường điều đình. Nhưng ko đợi vấn đáp, khi 8 giờ 15, Rivière với 4 tàu chiến là La Fanfare, La Massue, La Hache, La Surprise (tàu này sẽ không kịp cho tới, vì như thế giắt cạn dọc đàng TP Hải Phòng lên đường Hà Nội) phun vô trở nên yểm trợ cho tới số quân 450 người và một không nhiều thân thiện binh đổ xô hòng cướp trở nên Hà Nội^[3].

Ngay trong mỗi phút thứ nhất, hoàng thân thiện Tôn Thất tì chạy trốn vô xã Mọc (Nhân Mục) ở phía Đông Nam thủ đô hà nội theo đòi Pháp và thông tin tình hình vô trở nên thủ đô hà nội cho tới chúng ta. Đồng thời, tì cũng dưng sớ lên vua Tự Đức sập tội cho tới Hoàng Diệu và van với Pháp cho tới tì thay cho thực hiện Tổng đốc Hà Ninh.

Tuy vậy, quân Pháp vẫn vấp váp nên sự kháng cự tàn khốc của quân dân Hà trở nên bên dưới sự lãnh đạo của Hoàng Diệu^[4]. Quân Pháp bị thiệt sợ hãi nặng trĩu và nên rút ra bên ngoài tầm súng nhằm gia tăng lực lượng.

Nhưng trong những lúc chiến sự ra mắt quyết liệt thì kho dung dịch súng của thủ đô hà nội nổ tung^[5], vì thế Việt gian dối mua sắm chuộc vày bọn Pháp thực hiện. Một số ngôi nhà sử học tập còn đoán rằng nó tương quan cho tới phản thần Tôn Thất tì.^[6] dẫn cho tới vụ cháy rộng lớn vô trở nên thực hiện cho tới lòng quân sợ hãi. Quân Pháp quá cơ đập được cổng Tây trở nên thủ đô hà nội và ùa vô trở nên. Ba chủ yếu Nguyễn Văn Tuyển, Đề đốc Lê Văn Trinh và những lãnh binh vứt trở nên chạy, còn Tuần phủ Hoàng Hữu Xứng trốn vô hành cung.

Trong tình thế vô vọng, Hoàng Diệu vẫn kế tiếp điềm đạm đứng vị trí số 1 quân sĩ võ thuật ngăn chặn quân Pháp mặc dù lực lượng càng ngày càng yếu ớt lên đường, ko thể tạo được trở nên nữa. Cuối nằm trong, Hoàng Diệu tiếp tục rời khỏi mệnh lệnh cho tới tướng tá sỹ giải thể nhằm rời thương vong. Một bản thân Hoàng Diệu vô hành cung, thảo tờ di biểu, rồi rời khỏi trước Võ miếu người sử dụng khăn bịt đầu thắt cổ tự động tử, tận hưởng dương 54 tuổi tác.

Tờ di biểu, ông gặm ngón tay lấy ngày tiết ghi chép di biểu tạ tội cho tới vua Tự Đức:

Thành mất mặt ko có gì cứu giúp được, thiệt hổ với thân sĩ Bắc trở nên khi sinh chi phí. Thân bị tiêu diệt sở hữu quản ngại gì, nguyện van theo đòi Nguyễn Tri Phương xuống khu đất. Quân vương vãi muôn dặm, huyết lệ song mặt hàng...^[6].

Ông mất mặt ngày 25 tháng tư năm 1882, lâu 53 tuổi tác.

Tưởng niệm[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu được phần đông sĩ phu, quần chúng. # thủ đô hà nội và Bắc Hà khâm phục tiếc thương. Ông được thờ vô thông thường Trung Liệt (cùng với Nguyễn Tri Phương) bên trên gò Quận Đống Đa với câu đối:

Thử trở nên quách, demo giang đá, bách chiến phong trần dư xích địa

Vi nhật tinh anh, vi hà nhạc, thiên niên tâm sự nằm trong thanh thiên

Dịch:

Kia trở nên quách, cơ non nước, trăm trận phong trần còn thước đất

Là trời sao, là sông núi, chục năm tâm sự với trời xanh

Vua Tự Đức khoác dầu ko cỗ vũ Hoàng Diệu trong công việc chống so với quân Pháp bên trên trở nên thủ đô hà nội, vẫn nên hạ chiếu khen ngợi ông tiếp tục tận trung tuẫn tiết, sai quân tỉnh Quảng Nam thực hiện lễ quốc tang^[7].

Tôn Thất Thuyết, một đại biểu phổ biến của sĩ phu nhất quyết chống Pháp tiếp tục mệnh danh ông vô nhì câu đối:

Nhất tử nên danh, tự động cổ hero phi sở nguyện

Bình sinh trung nghĩa, đương niên đại cuộc khởi vô tâm

Dịch:

Xem thêm: phuoc tam ngon la ai

Một bị tiêu diệt tiếp tục nên danh, đâu nên hero từng nguyện trước

Bình sinh trung nghĩa, đương ngôi trường đại cuộc vớ lưu tâm

Cụ Phó bảng Nguyễn Trọng Tỉnh sở hữu bài xích thơ điếu Hoàng Diệu, ghi lại vô Lịch sử vua quan tiền ngôi nhà Nguyễn của Phạm Khắc Hòe như sau:

Tay tiếp tục cố kỉnh cây bút lại cố kỉnh binh

Muôn dặm giang đá nặng trĩu một minh

Thờ chúa, chúa lo lắng, lo lắng với chúa

Giữ trở nên, trở nên mất mặt, mất mặt theo đòi thành

Suối vàng ắt hẳn trau gươm bạc

Lòng đỏ ửng thôi đành gửi sử xanh

Di biểu ni còn sôi chủ yếu khí

Khiến người thêm thắt trọng cây bút khoa danh.

Trích nhì đoạn cây bút ký:

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường:

Tôi sở hữu lên đường thăm hỏi mộ cụ Hoàng Diệu ở thân thiện cánh đồng Xuân Đài. Mộ ko bề thế như tôi tưởng, còn quá nhỏ đối với lăng tẩm của những viên quan tiền rộng lớn vô trò trống bên trên triều đình Huế tuy nhiên tôi vẫn thường nhìn thấy. Mộ là một trong những cầm vôi thô ở vùi thân thiện đồng cỏ voi, xa xôi khu vực dân sinh sống...

...Hồi nhỏ ngôi nhà túng bấn, u chăn tằm tết lụa nuôi con cái ăn học tập. Hoàng Diệu tăng trưởng vày tuổi tác con trẻ gian truân ở nông thôn, buổi sáng sớm sớm tới trường chỉ súc mồm và nhịn đói, trưa về ăn một chén bắp nấu nướng đậu, cho tới tối mọi người phân chia từng người một đĩa cơm. Ngày nghe tin yêu ông xã tử tiết, bà Hoàng Diệu đang được cuốc cỏ lá de, ngất xỉu tức thì bên trên bờ ruộng...Làm quan tiền Tổng đốc tuy nhiên ngôi nhà còn túng bấn cho tới thế, huống là ngôi nhà dân...^[7]

Nhà văn Sơn Nam:

Đi thăm hỏi mộ Hoàng Diệu, (nghe) khi thực hiện quan tiền, sở hữu thứ tự ông gửi về cho tới u một vóc lụa. Bà u không sở hữu và nhận, gửi trả lại cho tới con cái, tất nhiên một nhánh dâu, đại diện cho tới ngọn phì, nhằm cảnh cáo người con chớ nhận vàng cáp gì của dân.^[8]

Mượn ý bài xích "Chính khí ca" của Văn Thiên Tường, một Thừa tướng tá thời Tống mạt chung vua ko thành công xuất sắc và nguyện bị tiêu diệt theo đòi ngôi nhà Tống chứ không hề Chịu đầu mặt hàng ngôi nhà Nguyên - Ba Giai (Nguyễn Văn Giai) đã thử trở nên bài xích "Hà trở nên chủ yếu khí ca", mệnh danh lòng yêu thương nước và chí khí trung nghĩa lẫm liệt, thà bị tiêu diệt chứ không hề Chịu khuất phục của Tổng đốc Hoàng Diệu. Dưới đó là bài xích Hà trở nên chủ yếu khí ca (bản đang được in vô sách Văn cấp cho 3 cũ):

Một vừng chủ yếu khí lưu hình,

Khoảng vô trời khu đất nhật, tinh anh, đá, hà,

Hạo nhiên ở bên trên người tớ,

Tấc gang son Fe hình thành khi nằm trong.

Hơn thua thiệt vô vận truân phong,

Nghìn thu nhằm giờ Anh hùng sử xanh rớt.

Có quan tiền tổng đốc Hà Ninh

Hiệu là Quang Viễn, trung trinh bạch ai bằng?

Lâm nguy nan, lý hiểm từng,

Vâng rời khỏi trọng trấn mới mẻ chừng phụ vương năm

Thôn Hồ dạ vốn liếng nhăm nhăm,

Ngoài tuy rằng tiếp xúc, vô chuyên nghiệp những là...

Vừa năm Nhâm Ngọ, mon phụ vương,

Sáng mai mồng tám, bước qua chuyện giờ thìn,

Biết cơ trước tiếp tục lưu giữ gìn,

Hơn trăm vũ sĩ, vài ba ngàn tinh anh binh.

Tiên nghiêm cẩn lên đóng góp bên trên trở nên,

Thệ sư sập chén rượu quỳnh đẫy vơi.

Văn quan tiền vũ tướng tá nghe điều,

Hầm hầm van quyết một bài xích tận trung.

Ra oai phong xuống mệnh lệnh vừa phải hoàn thành,

Bỗng nghe ngoài tiếp tục đùng đùng pháo ran.

Tiêm rán nổi nóng xung quan tiền,

Quyết rằng chẳng nhằm chi đàn chó dê.

Lửa phun súng trị tứ phía,

Khiến loại bạch quỷ hồn rời khỏi phách xiêu

Bắn rời khỏi nghe bị tiêu diệt cũng nhiều

Phố phường nghe thấy, giờ reo ầm ầm.

Quan quân thích chí yên tâm,

Cửa Đông, cửa ngõ Bắc vẫn cố kỉnh vững vàng binh.

Chém phụ vương cái lũ hôi tanh

Phen này quét dọn sạch sẽ sành sinh mới mẻ là!

Nào ngờ thất ý bên trên tớ,

Rõ ràng thắng trạng, hóa tuy nhiên thua thiệt cơ!

Nội công rắp những khi nào,

Thấy kho dung dịch cháy, ngọn cờ ngả theo

Quan quân kinh hãi bị tiêu diệt thảy đều,

Cửa Tây, Bạch quỷ tấn công bạt mạng trèo lên.

Nào ai cơm trắng áo dốc đền?

Nào ai giữ gìn vững chắc phụ vương quân?

Nào ai còn chí kinh luân?

Nào ai nghĩ về cho tới thánh quân bên trên đầu?

Một cơn bão thảm mưa sầu,

Nấu nung gan lì Fe, dãi dầu lòng son,

Chữ trung còn chút con cái con cái,

Quyết rước gửi cái tàn hồn gốc cây.

Trời cao đại dương rộng lớn khu đất dày,

Núi Nùng sông Nhị vùng này thực hiện ghi!

Thương thay cho gặp gỡ buổi truân nguy nan,

Lòng riêng biệt ai chẳng thương vì như thế người trung!

Rủ nhau chi phí chung của cộng đồng,

Rước người rời khỏi táng ở vô học tập đàng.

Đau đớn nhẽ, ngơ ngẩn dường!

Tả tơi trở nên quách, tồi tàn tàn cỏ hoa!

Kể từ thời điểm năm Dậu bao xa xôi,

Đến ni tính nhen phỏng đà chục niên.

Long trở nên thất thủ nhì phen,

Kho tàng không còn sạch sẽ, quân quyền dời tan.

Đổi thay cho trải bao nhiêu ông quan tiền,

Quyên sinh tựu nghĩa, sở hữu gan lì bao nhiêu người?

Trước quan tiền Võ hiển khâm sai,

Sau quan tiền Tổng đốc một vài ba tuy nhiên thôi.

Ngoài rời khỏi võ giáp văn khôi,

Quan, bào, thoa, hốt nhác coi, tưởng là...

Khi bình thực hiện sợ hãi dân tớ,

Túi tham lam không ngừng mở rộng chẳng tha bổng miếng gì.

Đến khi thiến nàn lâm nguy nan,

Mặt nhìn ngờ ngạc, chân lên đường mấp mô.

Võ như đề đốc Lê Trinh,

Cùng là chánh phó lãnh binh một đoàn,

Đang khi phó chiến ngang tàng,

Thấy cơ hầu sập vội vàng vàng nhót tức thì.

Nghĩ coi thiệt cũng khiếp thay cho,

Bảo thân thiện chước ấy ai bày sẵn cho?

Lại còn nghe những mơ hồ

Rằng quan tiền đề đốc bên dưới hồ nước cửa ngõ tây;

Kẻ rằng: treo ở cành cây

Kẻ rằng: hẳn bên dưới giếng này chẳng nghịch ngợm.

Thăm mò mẫm ngày 1 ngày nhì,

Định rằng thích hợp táng ở điểm học tập đàng.

Hỏi rời khỏi sau mới mẻ tỏ tường,

Cũng loại úy tử, cũng phường tham lam sinh.

Phép công nên bắt gia hình,

Rồi rời khỏi nặng trĩu chữ nhân tình lại thôi.

Văn như Tuần phủ nực mỉm cười,

Bình Chi là hiệu, năm mươi tuổi tác già cả.

Biết bao cơm trắng áo nước nhà?

Kể vô sĩ tịch cũng chính là đại viên.

Chén son ko cạn điều nguyền,

Thế tuy nhiên chợt chốc quên ngay tắp lự tức thì đi?

Lại còn xung quanh quẩn thực hiện chi?

Hay là tiếc thương vật gì ở đây?

Hay là sở hữu chước bình Tây,

Trước cơ hốt hoảng về sau nghiên tinh?

Hay là tiếc cái xuân xanh?

Tìm điểm mò mẫm vùng gieo bản thân trú chân?

Hay là còn chút kể từ thân thiện,

Đã toan tịch ly bao nhiêu thứ tự lại thôi!

Sao ko biết xấu xí với đời?

Sao ko biết thẹn thò với những người tử trung?

Kìa Tôn Thất tì niết công,

Kim chi ngọc diệp, vốn liếng loại tôn nhân,

Đã quốc tộc, lại vương vãi thần,

Cũng nên rất là kinh luân mới mẻ là...

Nước non vẫn nước non ngôi nhà,

Nỡ nào là phân phối rẻ rúng một tòa Thăng Long?

Thề xưa liệu tiếp tục chẳng hoàn thành,

Mặt nào là còn đứng trong khoảng lưỡng gian dối.

Tư phó rắp những mưu kế gian dối,

Thừa cơ van tham dự các buổi tiệc thương ra bên ngoài.

Ấy mới mẻ khôn ngoan, ấy mới mẻ tài,

Lẩn lên đường rời giờ, giục người phát biểu xung quanh.

Dâng công quyền lĩnh thành phố,

Mà toan sập tội 1 mình quan tiền bên trên.

Tội danh thiệt tiếp tục trái ngược nhiên,

Xin rước phó xuống cửu nguyên vẹn chế đài.

Lân la kể tới phiên đài,

Xỉ ban đã và đang tuổi tác ngoài sáu mươi.

Thác vô thôi cũng nên đời.

Sống quá chỉ nhằm kẻ mỉm cười, người chê!

Nhị hà, Tản lĩnh trở về,

Giang đá tuyết chở, sương bao phủ cũng liều!

Còn như ty nằm trong hạ liêu,

Kẻ công người quá còn nhiều:chan chan,

Biết đâu cho tới từng tuy nhiên bàn,

Sau này tiếp tục sở hữu sử quan tiền thẩm bình,

Trước rèm bão đuối trăng thanh

Thừa lương lậu nhân vùng nhàn nhã đình thong dong.

Xa nhìn tút vút Bình phong,

Chúc mừng vạn lâu thánh cung lâu dài!

Rồi rời khỏi cá nước duyên hài,

Ra tay khang tế, giở tài kinh luân.

Đã thánh quân lại hiền lành thần,

Có đâu tuy nhiên chẳng quần dân thái hòa!

Bấy giờ tớ lại với tớ,

Tỉnh say dật hứng, dìm nga chi phí sầu.

Hà trở nên văn vũ công hầu,

Càng nghe thấy chuyện càng rầu mặt mũi tai!

Diễn ca Chính khí một bài xích,

Để cho tới thiên hạ người người khuyên răn răn.

Nhiều mặt phố có tên này như bên trên thủ đô hà nội, Thành phố Sài Gòn... Tên ông cũng là tên gọi của một xã ở thị trấn Chương Mỹ. hầu hết ngôi trường học tập ở nước Việt Nam cũng có tên Hoàng Diệu.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Đoàn Tuyên truyền Xung phong trở nên Hoàng Diệu

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ s:Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/310
^ ^a ^b “Lễ thắp nhang tưởng vọng 137 năm ngày mất mặt Tổng đốc Hoàng Diệu”. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. ngày 16 tháng tư năm 2019. Bản gốc tàng trữ ngày 22 mon 11 năm 2021. Truy cập ngày 22 mon 11 năm 2021.
^ Trần Văn Mỹ (ngày 1 mon hai năm 2018). “Tổng đốc Hoàng Diệu: Sống vì như thế dân, bị tiêu diệt cũng vì như thế dân”. hanoimoi.com.vn. Bản gốc tàng trữ ngày 16 mon 9 năm 2019. Truy cập ngày 22 mon 11 năm 2021.
^ Theo Quốc triều khoa mục lục.^{[cần số trang]}
^ Đại Nam thực lục chủ yếu biên, Nhà xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội, thủ đô hà nội, 1974.^{[cần số trang]}
^ “Hoàng Diệu”. Bản gốc tàng trữ ngày 13 mon 9 năm 2012. Truy cập ngày 22 mon một năm 2012.
^ Bút ký Đứa con cái phù sa, in vô Tuyển tập luyện Hoàng Phủ Ngọc Tường II, Nhà xuất bạn dạng Trẻ, 2002, tr. 452.
^ Đi & ghi lưu giữ. Nhà xuất bạn dạng Xưa & Nay-Nhà xuất bạn dạng Văn hóa Sài Thành, 2008, tr. 92.

^ Theo phả chúng ta Hoàng thì Hoàng Diệu gốc kể từ Huệ Trì, thị trấn Quang Minh, phủ Nam Sách, đạo Thành Phố Hải Dương. Cụ tổ vô lập nghiệp ở vùng Kỳ Lam truyền được chục đời, gốc chúng ta Mạc. Ông là đời loại 7. [8] Lưu trữ 2006-12-06 bên trên Wayback Machine[9] Lưu trữ 2008-02-08 bên trên Wayback Machine
^ Đây đơn giản chức hàm, ko nên phục vụ.
^ Xem "Correspondance politique du Commandant Henri Rivière au Tonkin", người sáng tác André Masson.
^ Hoàng Diệu thẳng lãnh đạo quân sĩ kháng cự bên trên cửa ngõ Bắc.
^ Các sử liệu ko thống nhất nhau. Có tư liệu nhận định rằng Pháp mướn Việt gian dối nhen. Tài liệu không giống lại ghi là chủ yếu Tôn Thất tì đã thử nội tuyến cho tới Pháp.
^ Xem "Việt Sử Toàn Thư", người sáng tác Phạm Văn Sơn. tr 658.
^ Xem "Việt Sử Toàn Thư", người sáng tác Phạm Văn Sơn. tr 658.